Najważniejsze osiągnięcia w poszczególnych miesiącach życia dziecka:
2 miesiąc – w pozycji na brzuszku noworodek unosi główkę
3 miesiąc– sięga do zabawki w leżeniu na plecach, obraca się z pleców na bok
4 miesiąc– siedzi podtrzymywany przez opiekuna
5 miesiąc- siedzi na kolanach, sięga rączką po zabawki, obraca się z brzucha na plecy
6 miesiąc- siedzi na krzesełku z oparciem
7 miesiąc- siedzi przez chwilę samo bez podtrzymywania
8 miesiąc- zaczyna samo się poruszać, raczkować
9 miesiąc – zaczyna pionizować ciało
10 miesiąc- stojąc z oparciem unosi i stawia nogę
11 miesiąc– potrafi iść podtrzymywane za ręce
12 miesiąc– stojąc podciąga się na rekach
13/14/15 miesiąc- wspina się, stoi samo, chodzi samo
Ważnym aspektem rozwoju niemowlęcia jest manipulacja, istotnym jej aspektem jest koordynacja wzrokowo-ruchowa. Chwytanie i sięganie przebiega pod kontrolą wzroku od okresu chwytu dowolnego tj. od 4. miesiąca. Chwyt łokciowo-dłoniowy w 5-6 m ż- dziecko chwyta całą dłonią z wyłączeniem kciuka. Chwyt nożycowy- kciuk jest przywodzony do pozostałych palców. Chwyt pęsetowy- kciuk jest przeciwstawiony palcowi wskazującemu, dziecko chwyta opuszkami palców. Od tej pory dziecko opanowuje przekładanie przedmiotu z ręki do ręki, chwytanie równocześnie kilku przedmiotów, poszukiwanie przedmiotów, które zniknęły z pola widzenia. W okresie poniemowlęcym dziecko manipuluje przedmiotem używając obu rąk. Zaznacza się zróżnicowanie chwytu prawej i lewej ręki.
Dopiero pod koniec 1. r.ż. działania dziecka stają się specyficzne. W interakcji z dorosłym dziecko poznaje sposoby używania przedmiotów, a także ich funkcje. W zabawie z dorosłym uczy się turlać piłkę, wkładać klocki do wiaderka, ustawiać klocki jeden na drugim. stawianiu kciuka pozostałym palcom.
Przez 1 rok życia dziecko prezentuje przedwerbalne formy komunikacji. Po urodzeniu noworodek rozpoznaje głos matki, oraz różnicuje dźwięk mowy ludzkiej.
Komunikacja niewerbalna niemowlęcia odbywa się przez:
-
Płacz
- Spojrzenie
- Ruchy ciała
- Gest
- Mimikę
- Wokalizację
W komunikacji niewerbalnej niemowlęcia zaczynają się pojawiać gesty:
Wskazujące– około 9/13 miesiąca, wyrażają prośbę o pokazanie przedmiotu
Reprezentujące– powyżej 14 miesiąca, reprezentują informację
Komunikacja ostensywna- to zwracanie uwagi na obiekty przez ich wskazanie. Dziecko zestawia dwa gesty i słowa, zanim zacznie łączyć słowa
Emocje odgrywają rolę w kształtowaniu się relacji z dorosłymi, eksplorowaniu otoczenia i tworzeniu obrazu własnej osoby. Do 3. miesiąca występuje głównie zadowolenie lub niezadowolenie. Pod koniec okresu niemowlęcego dziecko doświadcza różnych emocji, na przykład radości, miłości, zazdrości. Są to jednak nietrwałe i zmienne stany. Źródłem tych przeżyć są przede wszystkim relacje z dorosłymi. Im częściej matka
wzmacnia emocje pozytywne, tym częściej się pojawiają.
Główne zmiany rozwojowe w sferze emocjonalnej okresu niemowlęcego to:
1 miesiąc- dziecko reaguje na podniecenie lub niepokój matki karmiącej
2miesiąc– ożywia się w kontakcie, uspokaja pod wpływem pieszczotliwego przemawiania
3 miesiąc- odwzajemnia uśmiech
4 miesiąc- wykazuje niezadowolenie, gdy dorosły nie zwraca na nie uwagi
5 miesiąc- występuje strach w obecności nieznanych osób
7/8 miesiąc- próbuje zwrócić na siebie uwagę płacząc, gaworząc
10 miesiąc- naśladuje ruchy dorosłego, próbuje włączyć się do wspólnej zabawy
Rozwój fizyczny i motoryczny:
W zakresie lokomocji dziecko potrafi:
15 miesiąc- chodzi samodzielnie, choć czasem się przewraca, wchodzi po schodach na czworakach,
18 miesiąc- wchodzi po schodach z pomocą dorosłego, popycha piłkę nogą, ciągnie przedmiot na sznurku,
25–30 miesiąc- skacze, biega, wchodzi i schodzi po schodach,
36 miesiąc- potrafi stać na palcach i jeździć na trzykołowym rowerku
Drugi rok życia to rozwój manipulacji specyficznej. Dziecko dostraja ruch do kształtów przedmiotów, ich wielkości i oddalenia:
21. miesiąc — układa wieżę z pięciu klocków,
24. miesiąc— układa wieżę z sześciu klocków,
30. miesiąc — układa wieżę z ośmiu klocków, tworzy budowle trójwymiarowe np.most
Dziecko uczy się posługiwać przedmiotami codziennego użytku, naśladując dorosłego:
— 2. rok życia — posługuje się łyżką, potrafi poprawnie trzymać ołówek i posługiwać się nim
— 2,5. rok życia — wkłada część ubrania, np. spodnie, przenosi szklankę napełnioną wodą, naśladuje kreskę pionową i poziomą
— 3. rok życia — myje buzię i ręce, wyciera
Aby mówić o harmonijnym rozwoju swojego dziecka 2-latek powinien umieć:
– kopać piłkę na polecenie
-stawiać wieżę przynajmniej z 6 klocków
-usiłować złożyć kartkę papieru
-naśladować kreskę namalowaną ołówkiem przez dorosłego
-umieć dopasować 3 kształty do układanki
-nazwać lub pokazać 4 obrazki
-mówić o sobie po imieniu „ja”
Aby mówić o harmonijnym rozwoju swojego dziecka 3-latek powinien umieć:
– zbudować budowlę używając piętrzenia np. mostek z klocków
– złożyć składankę obrazkową np. z 2 elementów
-wkładać buciki
-być suche w nocy
-odwzorować koło
– umieć porównać linię dłuższą i krótszą
– znać 3 formy przestrzeni tj. „do”, „przed”, „pod”
– mówić zdania złożone
Bibliografia
Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży, M. Żebrowska, (red), Warszawa 1976. PWN
Psychologia rozwoju człowieka, T. 2 i 3, B. Harwas Napierała, J. Trempała, 2011. PWN
Opracowanie
Psycholog
mgr Małgorzata Jabłońska-Trautman